NY FITAZONANA NY TENY NOMENA
Hatraiza ny fitandrovan’ny tsirairay ny voninahira maha-olona amin’ny fitazonany ny teny nomeny sy ny fanatanterahany ny zavatra nolazaina fa hotanterahany. Fa ny teny dia aina, ny teny dia sady afaka mamono no afaka mamelona ihany koa, araka ny hoe "ny teny soa sakafo fa ny vava ratsy adidy" ary ny hoe "ny teny toy ny salaka ka ny tompony ihany no afatony".
Fa izay mitsoaka ny teny nomeny dia azo lazaina fa mpamitaka, mpamahan-dalitra, mpandainga amin’izay mpiara-belona nanomezany toky. Toetra tena sady mampalahelo izany no mahamenatra, fa "ny handrina no tsy naniry volo, dia noho ny henatra", ary "aleo mifanena amin’ny mpamosavy, toy izay mifanena amin’ny mpandainga", hoy ihany ireo Ntaolo hendry.
Ny tsy maintsy ho vokatry ny tsy fitazonana ny teny nomena dia faharavan’ny fifampitokisana, izay mety ho tonga hatrany amin’ny fikorontanan’ny fiarahamonina sy ny faharavan’ny fihavanana. Ny mpifankatia na mpivady tsy mitana ny teny nifanomezany dia tsy maintsy ho rava fifankatiavana na fanambadiana. Ary izay rava fanambadiana dia rava harena, hoy ihany ny Taloha ela. Fatiantoka ho an’ny rehetra araka izany ny tsy fahaiza-manaja sy manatanteraka ny teny nomena.
Mila omena hasina àry ny teny. Izay miteny dia tokony "hamadibadika impito ny lelany vao miteny". Tsy maintsy tandremana koa ny teny atao mba hahafahan’ny mpiara-belona mifanaja eo amin’ny serasera izay ifanaovany. Marina fa tsy tonga lafatra ny olombelona, fa mpitranga ny fahadisoana eo am-pitenenana. Ary dia izany indrindra no mahatonga ny fialan-tsiny raha hiteny. Efa nahataratra ny fikorontanana mety haterak’ireo fahadisoana tsy nahy raha miteny io ny Ntaolo, ka dia efa nananatra ny mpihaino mba tsy hisendaotra na ho tezi-dresaka, raha nilaza hoe : "ny teny diso tsy mba kabary", fa "ny teny toy ny hena, raha roritina dia tonga hozatra". Kanefa izany dia tsy manome rariny velively izay miteny hanao an-tandrevaka amin’izay ambarany sy lazainy, mba tsy ho fampandriana adrisa na ho fampanantenana poakaty, fa "ny vava no tsy atao be, ny mamerina azy no tsy laitra", hoy ihany izy.
Tsy tsara koa anefa ho an’ny mpihaino na izay iantefan’ny teny ny mandray an-tendrony, fa ilaina ny mamakafaka sy mitsakotsako izay voambara amin’ny tena, ilaina ny mandinika tsara, fa "ny teny toy ny kitoza, ka izay mandinika no mahare ny hafiny". Mba hahafahan’izay mihaino mankafy ny vontoatin’ny teny àry, dia tokony ho marina, mitombina, azo tanterahina ny teny atao, mba ho afaka manome aina sy mamelom-panantena eo amin’ny mpihaino. Fa raha izany no voatandrin’izay rehetra miteny dia hirindra ho azy ny fiarahamonina sy ny fiaraha-miaina ary ho mafy orina ny fihavanana sy ny firaisankina.
Nosoratan'i Désiré Ranaivosoa, nangonin'i Angona